"Μπονσάι" - Αλεχάντρο Σάμπρα

Ανάγνωση / Συζήτηση την Τετάρτη 10 Ιανουαρίου 2018

Στο τέλος εκείνη πεθαίνει κι εκείνος μένει μόνος, αν και στην πραγματικότητα είχε μείνει μόνος πολλά χρόνια πριν πεθάνει εκείνη, η Εμίλια. Ας πούμε πως εκείνη λέγεται ή λεγόταν Εμίλια και πως εκείνος λέγεται, λεγόταν και εξακολουθεί να λέγεται Χούλιο. Χούλιο και Εμίλια. Στο τέλος η Εμίλια πεθαίνει και ο Χούλιο δεν πεθαίνει. Τα υπόλοιπα είναι λογοτεχνία:

Ο Σάμπρα, καθηγητής και κριτικός λογοτεχνίας, κλείνει το μάτι στον αναγνώστη από την πρώτη κιόλας παράγραφο, στο συγγραφικό του ντεμπούτο, και τον καθιστά συνένοχο σε αυτή την ιστορία, αφήνοντας ανοιχτή μια χαραμάδα στην κρυψώνα που χτίζει για να κρυφτεί η πραγματικότητα, η δική του πραγματικότητα. Ή μπορεί και όχι. Ας πούμε πως εκείνη λέγεται ή λεγόταν Εμίλια και πως εκείνος λέγεται, λεγόταν και εξακολουθεί να λέγεται Χούλιο. Στο τέλος η μοναδική φιλοσοφική βεβαιότητα, ο θάνατος, πρώτα ο συντελεσμένος της Εμίλια, εκείνος του Χούλιο θα ακολουθήσει μετά το τέλος της ιστορίας αυτής. Τα υπόλοιπα είναι λογοτεχνία.

Είναι η ιστορία της Εμίλια και του Χούλιο, που κάποτε ήταν μαζί. Λάθος. Είναι οι ιστορίες του Χούλιο και της Εμίλια, που κάποτε πλησίασαν. Όλα ξεκίνησαν ένα βράδυ μελέτης, σε ένα σπίτι με άλλους φοιτητές, μελέτη που κατέληξε σε μια αυτοσχέδια γιορτή και ένα άσχημο μεθύσι

"Αντί Στεφάνου" - Γιάννης Μακριδάκης

Ανάγνωση / Συζήτηση την Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου 2017

Δεν ευδοκίμησε τελικά ως νεκροθάφτης στη θέση του Ευταξία ο Στέφανος ο Λαδικός. Μοναχά μία κηδεία πρόλαβε να διεκπεραιώσει και αυτή ήταν της μητέρας του. Διότι η Πάτρα, εκ του Κλεοπάτρα, Λαδικού, το γένος Κουμά, η επονομαζόμενη και Ξυλαγγούρω κάποτε, όταν ήταν ακμαία, υπό των ζηλοφθόνων γυναικών της μικράς νήσου, απεβίωσε αιφνιδίως σε ηλικία 66 ετών, πιθανότατα από ανακοπή καρδιάς σύμφωνα με τη γνωμάτευση του αγροτικού γιατρού, τρεις μόλις μέρες αφότου ανέλαβε καθήκοντα εντός νεκροταφείου ο μοναχογιός της. Έγειρε το κεφάλι της αριστερά σαν λαβωμένο πουλάκι, όπως καθόταν στο κατώφλι του σπιτιού της το απόγευμα της Δευτέρας 19ης Μαΐου και ξεψύχησε ήσυχα. Σαν να αποκοιμήθηκε γλυκά κάτω από τον ανοιξιάτικο ήλιο. Είχε και ένα απολύτως εμφανές όσο και αινιγματικό μειδίαμα στα χείλη της, το οποίο αν και κατά κόρον ερμηνεύτηκε ως αδιάψευστο τεκμήριο του ότι έφυγε από τη ζωή ικανοποιημένη, ίσως να ήταν τελικά μόνον επιτιμητικό αφού, όπως πικρόχολα αποφάνθηκε και ο περιπτερούχος καπετάν Παράσχος Ψιλάκης κουνώντας πάνω κάτω το κεφάλι του απογοητευμένος από την απολύτως πλέον διακριτή κοινωνική της νήσου παρακμή, η μακαρίτισσα ίσως προείδε λόγω μιας πιθανής προθανάτιας έκλαμψης τα όσα αλλοπρόσαλλα επακολούθησαν την έξοδο αυτής.

Πρόδρομος μιας μετακαταναλωτικής εποχής ή εντελώς ανισόρροπος ήταν τελικά ο νεκροθάφτης Στέφανος Λαδικός; Η κοινωνία του μικρού νησιού πάντως δεν μπόρεσε να αποδεχτεί τις δράσεις του εντός νεκροταφείου και τις απόψεις του περί σαρκίου των νεκρών, και έτσι τον απέπεμψαν σύντομα από το πόστο του.

Μια νουβέλα που αφηγείται με μπρίο τη σχάση ανάμεσα στο ιερό και το γελοίο, το σύστημα της τοπικής κοινωνίας και το οικοσύστημα της φυτοκοινωνίας.

"Κάθε στιγμή μετράει" - Λίζα Τζενόβα

Ανάγνωση / Συζήτηση την Παρασκευή 3 Νοεμβρίου 2018

Λυρικό όσο και τρομακτικό, τo μυθιστόρημα Κάθε Στιγμή Μετράει αποτελεί μια συγκινητική αλλά ρεαλιστική αποτύπωση της ζωής, μιας διακεκριμένης καθηγήτριας, η οποία μαθαίνει ότι πάσχει από Αλτσχάιμερ και συνειδητοποιεί στην πορεία ότι η αξία της δε μετριέται απλά από την ικανότητά της να θυμάται.

Η Άλις Χάουλαντ είναι περήφανη για τη ζωή που οικοδόμησε με σκληρή δουλειά. Στα πενήντα της, είναι καθηγήτρια γνωστικής ψυχολογίας στο Χάρβαρντ και διεθνούς φήμης γλωσσολόγος, παντρεμένη με έναν επίσης φημισμένο βιολόγο, μητέρα τριών ενήλικων παιδιών. Όμως, όταν έρχεται αντιμέτωπη με ολοένα και συχνότερα περιστατικά αμνησίας και έντονο αποπροσανατολισμό, μια τραγική διάγνωση αλλάζει τη ζωή της –καθώς και τη σχέση της με την οικογένειά της και τον υπόλοιπο κόσμο– για πάντα.

«Χίλιες φορές καλύτερα να είχε καρκίνο. Θα αντάλλαζε το Αλτσχάιμερ με τον καρκίνο χωρίς δεύτερη σκέψη. Ντράπηκε που ευχόταν κάτι τέτοιο, άλλωστε ήταν μια ανούσια ευχή, όμως ακόμη κι έτσι επέτρεψε στον εαυτό της να το φανταστεί.

Η νόσος Αλτσχάιμερ ήταν ένα ολότελα διαφορετικό θηρίο. Κανένα όπλο δεν ήταν ικανό να το σκοτώσει.

Αυτή τη στιγμή όσοι νοσούσαν από το Αλτσχάιμερ βρίσκονταν αντιμέτωποι με την ίδια κατάληξη, είτε ήταν ογδόντα είτε πενήντα χρονών. Κι ενώ ένα φαλακρό κεφάλι και σταυρωτή κορδέλα θεωρούνταν σύμβολα θάρρους και ελπίδας, το σκάλωμα της ομιλίας και η σταδιακή εξαφάνιση των αναμνήσεων προμήνυαν νοητική αστάθεια και επικείμενη παράνοια. Οι καρκινοπαθείς μπορούσαν να προσβλέπουν στη στήριξη της κοινότητάς τους. Η Άλις αντιμετώπιζε τον παραγκωνισμό. Ακόμη και οι πλέον καλοπροαίρετοι και μορφωμένοι άνθρωποι είχαν την τάση να φοβούνται τους πνευματικά ασθενείς και να κρατούν τις αποστάσεις τους.

Δεν ήθελε να καταλήξει μια γυναίκα την οποία οι άνθρωποι απέφευγαν και φοβούνταν».

"Ηδονή στον κρόταφο" - Ζυράννα Ζατέλη

Ανάγνωση / Συζήτηση την Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 2017

Η "Ηδονή στον κρόταφο" διαβάζεται ως καλειδοσκοπική αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, ως ασπρόμαυρη μυθοπλασία με πρωταγωνιστές όλους τους έμψυχους και άψυχους κατοίκους του ζατελικού κόσμου. Συγγραφείς και οδοιπόροι, γνώριμοι και άγνωστοι, πληθωρικές υπάρξεις και ευδαίμονες μελαγχολικοί, γραφομηχανές που δεν σωπαίνουν αλλά και τσιγάρα-θέλγητρα που αναβοσβήνουν σε κάθε σελίδα του βιβλίου μαρτυρούν παράξενες συμπτώσεις, ιερές βλέψεις, επιθυμίες ανεκπλήρωτες και γι' αυτό άφθαρτες, θανάτους-έρωτες συχνά παράφορους, γρίφους και μυστικά που αποκαλύπτει ο χρόνος, ο ίδιος ο αυτουργός που τα απέκρυψε.

Σπαράγματα μιας εξομολόγησης που αναδίδει ομίχλη και σκιές σαν γνήσιο παραμύθι, με ιστορίες που γράφτηκαν στην πυρά και ενίοτε στην στάχτη της.

Καλό  Καλοκαίρι....
συντροφιά με βιβλία!

"Το ελάχιστο ίχνος" - Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης

Ανάγνωση / Συζήτηση την Παρασκευή  8  Σεπτεμβρίου 2017

Το τρίτο μυθιστόρημα του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη από το 2000 - οπότε κυκλοφόρησαν κάνοντας αίσθηση "Οι τέσσερις τοίχοι"- λέγεται "Το ελάχιστο ίχνος" και μοιάζει με ουράνιο τόξο: γιατί σ' αυτό συνοψίζεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα -χρωματική, αισθηματική και βιωματική- η πολυτάραχη ζωή ενός ανθρώπου. 

Και όχι μόνο. Πάνω στη ζωή του κεντρικού ήρωα η ανάκλαση και η διάθλαση από άλλες ζωές δημιουργεί ένα συνεχές φάσμα, ένα φαινόμενο αφήγησης που καλύπτει πέντε δεκαετίες και μια διαδρομή από τα δάση του ορεινού βορρά στο αστικό τρίγωνο της αθηναϊκής θεατρικής πιάτσας. Ιώδες, πράσινο, ώχρα και κυανό, και οι διαβαθμίσεις τους, αλλά με διαφορετική οπτική γωνία και χρονική εκτροπή σε κάθε κεφάλαιο, κρατούν τον αναγνώστη αιχμάλωτο από την πρώτη σελίδα ως την τελευταία.

Ο μύθος λέει ότι στη βάση του ουράνιου τόξου κρύβεται ένα πιθάρι με χρυσάφι για όποιον μπορέσει να φτάσει εκεί. Εδώ ο θησαυρός είναι αλλιώς: η αστραφτερή αφηγηματική επιφάνεια υποστηρίζεται από πλέγματα "στοχαστικών προσαρμογών" όπου διασταυρώνονται το ταλέντο, η καταγωγή, η πίστη, οι δεσμοί αίματος, η ομορφιά, η διαπλοκή, η αξία, η θυσία, το χρήμα, ο φθόνος, η ηδονή, η αγάπη.

" Η άγνοια " - Μίλαν Κούντερα

Ανάγνωση / Συζήτηση την Παρασκευή Ιουνίου 2017

Η τυχαία συνάντηση μιας γυναίκας κι ενός άντρα στο ταξίδι του γυρισμού στη χώρα τους, έπειτα από είκοσι χρόνια ξενιτεμό. Η προσπάθεια να συνεχιστεί η ερωτική ιστορία τους, που είχε διακοπεί πριν καλά καλά αρχίσει, λίγο πριν μεταναστεύσουν, σε διαφορετική χώρα ο καθένας. Η αδυναμία να συναντηθούν οι διαφορετικές αναμνήσεις που διατηρεί ο ένας απ’ τον άλλο. Ο ανέφικτος έρωτας, μαζί με την ανέφικτη επιστροφή στη γενέθλια γη. Οι πολιτικοί πρόσφυγες, οι αυτοεξόριστοι των ανατολικών χωρών, που άφηναν την πατρίδα τους χωρίς ελπίδα επιστροφής. Ο αγώνας τους να ριζώσουν στον ξένο τόπο. Η απόπειρα για τη «μεγάλη επιστροφή», μετά την απροσδόκητη κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων, σε μια άγνωστη όμως πια χώρα, ανάμεσα σε άγνωστους πια ανθρώπους.Ο Οδυσσέας, που «είκοσι ολόκληρα χρόνια μόνο την επιστροφή του σκεφτόταν. Αλλά μόλις γύρισε, κατάλαβε κατάπληκτος πως η ζωή του, όλη η ουσία της ζωής του, το κέντρο της, ο θησαυρός της, βρισκόταν εκτός Ιθάκης, στα είκοσι χρόνια της περιπλάνησής του. Και τον θησαυρό αυτό τον είχε χάσει, και μόνο ιστορώντας θα μπορούσε να τον ξαναβρεί». Κανείς όμως δεν ενδιαφέρεται ν’ ακούσει. Ο εκπατρισμένος που επιστρέφει και περιμένει να τον ρωτήσουν, να του πουν «λέγε», για να ιστορήσει τη ζωή του στα χρόνια της απουσίας του και να ξαναδέσει έτσι το κομμένο νήμα με το παρελθόν. Αλλά αυτό το «λέγε» δεν το ακούει από κανέναν. Το νήμα θα μείνει κομμένο. Η άγνοια, ίσως το συγκινητικότερο μυθιστόρημα του Μίλαν Κούντερα, είναι παράλληλα ένα δοκίμιο γύρω από το οντολογικό πρόβλημα της αυτοεξορίας, του εκπατρισμού, και της εσωτερικής πλέον σήμερα ξενιτιάς, ένα δοκίμιο γύρω από τη νοσταλγία και τη μνήμη, που ορίζουν την πεπερασμένη ζωή του ανθρώπου, μια ζωή παγιδευμένη για πάντα από την «ηλικία της άγνοιας.

Paul Auster - " Η τριλογία της Νέας Υόρκης "

Ανάγνωση / Συζήτηση την Παρασκευή 5 Μαίου 2017

Ένας μυθιστοριογράφος που γράφει αστυνομικές ιστορίες με ψευδώνυμο αποφασίζει να παραστήσει τον —άγνωστό του— ντετέκτιβ Paul Auster. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς του, παρακολουθεί έναν ηλικιωμένο κύριο —χωρίς να είναι βέβαιος ότι πράγματι πρόκειται γι’ αυτόν που θα έπρεπε να παρακολουθεί— στις βόλτες του στη Νέα Υόρκη, και σημειώνει με προσοχή τις διαδρομές του για να διαβάσει το μήνυμα που γράφουν τα βήματα του παρακολουθούμενου. Υπάρχει, όμως, πράγματι κάποιο μήνυμα σε αυτές τις διαδρομές ή μήπως ο ντετέκτιβ-που-δεν-είναι-ντετέκτιβ διαβάζει όπως θέλει τυχαίες γραμμές και σχήματα; Εκτός κι αν αρκεί αυτή του η ανάγνωση για να πάψουν οι γραμμές να είναι τυχαίες.

Στην πιο συμβατική της εκδοχή, η νουάρ ιστορία έχει καθαρά διατυπωμένα ερωτήματα —κρυμμένα στην κάπνα, έστω— που εντέλει βρίσκουν απάντηση· και οι ήρωες μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο πολύπλοκοι, σάρκινοι ή χάρτινοι, πάντως η ταυτότητά τους —παρά τις εκάστοτε μεταμφιέσεις, αποσιωπήσεις, υπεκφυγές, παρά τα όποια τεχνάσματα του συγγραφέα— είναι καθαρή ή ξεκαθαρίζει όταν πια φτάνουμε στο τέλος: στη θέση του αγνώστου Χ μπαίνει ένα πρόσωπο. Στην οστερική εκδοχή του νουάρ, οι συνηθισμένες ερωτήσεις δεν παίρνουν απάντηση — δεν είναι καν οι κατάλληλες ερωτήσεις, αυτές που ενδιαφέρουν τον συγγραφέα· το «ποιος το έκανε;» μπορεί να είναι «τι σημαίνει ποιος;»· κι ίσως κι αυτός που ρωτάει να είναι ο ίδιος ένα ερωτηματικό. Με άλλα λόγια, εδώ το μυστήριο είναι η ίδια η καρδιά της ύπαρξης — και ως εκ τούτου, η αναζήτηση της λύσης συνεχίζεται πολύ μετά την τελευταία σελίδα.

Έτσι, ακόμα και η Νέα Υόρκη, σχεδόν μόνιμο φόντο στο έργο του Auster, είναι ταυτόχρονα μια απεικόνιση της πραγματικής πόλης, ένα σκηνικό, και ένα blue screen: μια ρευστή πόλη για ρευστούς ανθρώπους που κλειδώνονται σε κάποιο από τα αναρίθμητα δωμάτιά της ή που παρακολουθούν ο ένας τον άλλον κορνιζωμένοι σε αντικριστά παράθυρα, χωρίς τελικά να ξέρουν ποιος παρακολουθεί ποιον — ένα σύστημα ατελείωτων αντικατοπτρισμών· ένας καμβάς γεμάτος σχήματα για τα οποία δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ότι δεν είναι τυχαίες γραμμές που τις διαβάζεις σαν σχήματα, όπως ο ντετέκτιβ-που-δεν-είναι-ντετέκτιβ

"Η πρώτη λέξη" - Βασίλης Αλεξάκης

Ανάγνωση / Συζήτηση την Παρασκευή 7 Απριλίου 2017

Ο Μιλτιάδης, καθηγητής της συγκριτικής φιλολογίας στο-Παρίσι, θα ήθελε πολύ να μάθει, πριν το θάνατο του, ποια ήταν η πρώτη λέξη που ξεστόμισε ο άνθρωπος. "Έτσι θα φύγω πιο ήσυχος", λέει. Δυστυχώς πεθαίνει πριν προλάβει να την ανακαλύψει. Την ημέρα της κηδείας του η αδελφή του τού υπόσχεται να λύσει το αίνιγμα για λογαριασμό του. Θα συναντήσει επιστήμονες κάθε λογής, που θα της μιλήσουν για τον ανθρώπινο εγκέφαλο, τη γλώσσα των βρεφών, τους χιμπατζήδες και τους Ηοmo sapiens, τον Δαρβίνο και τους δημιουργιστές, τον Φρόιντ και το πείραμα του φαραώ Ψαμμήτιχου. Επίσης, θα διασταυρωθεί με μια σειρά χαρακτήρες, οι οποίοι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα φωτίσουν κάποια πτυχή του μυστηρίου της ανθρώπινης επικοινωνίας, χαρίζοντας στην ίδια πλήθος νέες γνώσεις και εμπειρίες. 

Θα προχωρήσει την έρευνα της μέχρι το τέλος, γιατί αυτή η υπόσχεση είναι από αυτές που δεν μπορεί να μην κρατήσει κανείς. Ξέρει καλά ότι ο αδελφός της περιμένει μια απάντηση. Θα τα καταφέρει άραγε να του τη δώσει; 

"Ελένη ή ο κανένας" - Ρέα Γαλανάκη

Ανάγνωση / Συζήτηση την Παρασκευή 10 Μαρτίου 2017

Στα νιάτα της η Σπετσιώτισσα Eλένη Mπούκουρα ντύθηκε άντρας για να μπορέσει να σπουδάσει ζωγραφική στην Iταλία, παντρεύτηκε τον ζωγράφο Σαβέριο Aλταμούρα, γέννησε τα παιδιά της (ανάμεσά τους και τον θαλασσογράφο Iωάννη Aλταμούρα), επέστρεψε εγκαταλειμμένη από τον άντρα της στην Aθήνα και εργάστηκε ως ζωγράφος. Στα γεράματά της έζησε δυο δεκαετίες μόνη και έγκλειστη στο παραθαλάσσιο σπίτι των Σπετσών, παροπλισμένη πια ζωγράφος και χαροκαμένη μάνα, τριγυρισμένη από ψιθύρους για άσκηση μαγείας και για τρέλα. Δραματική, προκλητική, με πολλές ανατροπές και αντιφάσεις κύλησε η ζωή της πρώτης Eλληνίδας ζωγράφου, για την οποία δεν διαθέτουμε ακόμη όλα τα κλειδιά. Tο μυθιστόρημα Eλένη ή ο Kανένας προσπάθησε να προσεγγίσει τον βίο και τον μύθο αυτής της υπαρκτής, της πάντα επίκαιρης Eλένης, με τα δικά του αντικλείδια.

"Το κορίτσι με το σκουλαρίκι" - Τρέισυ Σεβαλιέ

Ανάγνωση / Συζήτηση την Παρασκευή  10 Φεβρουαρίου  2017

Στο Ντελφτ του 17ου αιώνα, μια πλούσια πόλη της Ολλανδίας, πλούσιοι και φτωχοί, καθολικοί και προτεστάντες, κύριοι και υπηρέτες όλοι ξέρουν τη θέση τους. Έτσι, όταν η Χριτ μπαίνει υπηρέτρια στο σπίτι του ζωγράφου Βερμέερ, νομίζει πως ξέρει το ρόλο της: νοικοκυριό, πλυσίματα και φροντίδα των έξι παιδιών του ζωγράφου. Επίσης νιώθει ικανή να τα βγάλει πέρα με την τρομερή πεθερά του, τη νευρική κι αισθησιακή γυναίκα του και τη ζηλόφθονη υπηρέτριά τους. Εκείνο που κανείς δεν περιμένει είναι πως η διακριτικότητα και η εξυπνάδα της Χριτ, όπως και η γοητεία που ασκούν πάνω της οι πίνακες του ζωγράφου, θα την οδηγήσουν μοιραία στον κόσμο του. Καθώς γίνεται σιγά-σιγά μέρος του έργου του, η οικειότητα μεταξύ τους μεγαλώνει, δημιουργώντας εντάσεις κι εσφαλμένες εντυπώσεις μέσα στο σπίτι, κι ακόμη - καθώς το σκάνδαλο διαρρέει - αναταραχή και ψιθύρους στην πόλη. Η συγγραφέας εμπνεύστηκε από το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι σ' έναν από τους πιο αισθαντικούς και μυστηριώδεις πίνακες του Βερμέερ κι έγραψε ένα μυθιστόρημα με λεπτότατο ερωτισμό για το τέλος της αθωότητας και το τίμημα της μεγαλοφυΐας